Godt Nytt År!

Ved årsskiftet er det ikkje uvanleg å sjå litt stort på livet og tilveret. Ei tid for ettertanke og refleksjon..Eit så pretensiøst prosjekt ser eg meg ikkje syn med, snarare nokre strøtankar ved nyårsleitet...

Korleis ser vi så på framtida? Vi er meir optimistiske enn nokon gong vert det sagt. Og det vert også sagt at vi er meir pessinistiske enn på lenge. Det vert sagt at vi på grunn av oljefondet er steinrike. Men så er vi også i ferd med å låne oss til fant.. Kva skal ein stakar tru?

Hushaldingane si gjeld er altså større enn petroleumsfondet, og auka med 244 miliardar på eitt år.

244 miliardar er inga lita "stimulering" av økonomien. Ikkje då så merkeleg at det "går så det griner" her til lands.

Er det nokon som hugsar ordet "motkonjunkturpolitikk"? Altså at staten skulle gjere opp sine budsjett med underskot for å stimulere den økonomiske aktiviteten i tider med (trugande) lågkonjunktur. Dette er no meir som eit fy-ord å rekne. No får vi sjølv som privatpersonar lov til å spele denne rolla. Keynisianismen har vorte privatisert. Og i denne "valfridomen" får vi også lov til å ta del i det som kan kome etter festen. Det som ikkje er så festleg. Om det er denne etterraksten vi skal få føling med i 2006 står att å sjå. I så fall vil energiprisane falle, og den smule interesse for "peak oil" som har vore, vil fordampe.

Når vi ikkje klarer (sjølv på eit abstrakt plan) å planleggje framover i gode tider, så klarer vi det heller ikkje når det vert smalhans og vi har nok med å hangle gjennom frå dag til dag.

Mitt nyttårsønskje for 2006 er at fleire ser dette intervjuet med professor Albert Bartlett, der han tek opp den innbygde motsetnaden i ordlyden "berekraftig vekst". Kanskje også denne forelesninga som han har halde om eksponentiell vekst.

Spesielt bør miljørørsla og norske "miljøpolitikarar" studere dette i detalj. Eg hoppa i stolen då eg høyrde Heidi Sørensen(med fortid frå Naturvernforbundet) på radioen i går uttale at det var "heilt greitt" med alle dei ni omsøkte gasskraftverka her til lands, dersom berre karbondioksiden vart handtert på sømeleg vis.

Så får vi berre sjå då, korleis det nye året sparkar av seg. Spådomar skal eg i alle fall ikkje kome med, sjølv om det er ein artig sport...

Dersom du prøver deg som spåmann, er du som kjent garantert ein plass i "The Hall of Fools".

Godt Nytt År!

"Roger? Roger that"

Investeringsbanken Goldman-Sachs har for første gong brukt p-ordet. Altså "peak-oil". Før har dei snakka om "superspikes" der oljeprisen kunne kome opp i 105 dollar fatet. No seier analytikaren Arjun Murti at dette kan kan vere konservative overslag dersom det er noko i dette at oljealderen er på hell...

Og sanneleg min hatt er ikkje vår eigen Odd Roger Enoksen sitert i den same
artikkelen:

Oil-producing nations are seeking to extend the life of their reserves. Norway, which ranks behind Saudi Arabia and Russia in oil exports, forecasts its production will peak in 2008. Oil and Energy Minister Odd Roger Enoksen in a Dec. 8 interview said he thinks it will come later. ``We had thought we would very quickly see a strong drop in oil production, but now we expect to keep it at a plateau for longer,'' he said.

Bevare meg vel for ei flause. Har ikkje ministeren fått med seg det som oljedirektør Berge gjorde "offentleg" i 2004: Noreg passerte toppen i 2001?? Kva slags øyrekviskrarar er det han har i departementet? Er dei ute etter å skandalisere mannen?

Denne flausa har sjølvsagt blitt lagt merke til. På The Oil Drum får han pepar. Dei kallar han Odd Roger Enoksen.

Men no har byråkratane fått oppdatert mannen får vi håpe. Leksa di til i morgon: Skriv i boka 20 gongar:

Noreg har "peaka"

"Roger that, Odd Roger?"

"Never underestimate the self-pity of the ruling classes"

Oversett: "Aldri undervurder sjølvmedlidenheita til dei herskande klassene". Dette er eit sitat henta frå siste artikkelen til George Monbiot , "The corporate begging-bowl". Her skriv han om korleis britisk industri har jamra seg over stemoderleg handsaming sidan Labour kom i regjering i 1997:

"...det hjelp ikkje at skattane våre er mellom dei lågaste og reguleringane dei minst omfattande i den utvikla verda. Det hjelp ikkje at dei rike er rikare enn dei nokon gong har vore. CBI (Confederation of British Industry) er trollet med tusen magar, det vil aldri bli mett..."

Han viser vidare til avsløringane i avisa "The Guardian" om kven som har fått størst del i landbrukssubsidiane frå EU. Det er ikkje bøndene, men derimot dei som vidareforedlar maten. Sukkerfirmaet Tate&Lyle har m.a. fått 227 millionar pund i (nesten 2,8 miliardar kroner) i subsidiar i 2003 og 2004.

Her heime har vi også vår del av lettare indignerte industrileiarar som nokså jamnt står fram og klagar over "rammevilkårene" og "manglende forutsigbarhet". Sikkert av og til med rette, og like sikkert andre tider ikkje.

Ein som den siste tida har markert seg med klagesong, er generaldirektør i Hydro, Eivind Reiten. Han var ikkje nøgd med merksemda som utbygginga av Ormen Lange fekk. I motsetning til enkelte fotballsparkarar måtte dei kjøpe seg merksemd for titals millionar.

No er produksjonen av aluminium på veg ut av Europa. Energien har vorte for dyr (med unntak av Island). Kor mange miliardar Hydro har fått i kraftsubsidiar framigjennom veit eg ikkje, men det er ikkje snakk om småsummar. No skal det altså bli slutt på dette. Dette likar sjølvsagt ikke dei som mottek subsidiane, men dei torer ikkje seie det rett ut. Det held med passiv aggressiv "forutrettethet".

Sist var Reiten ute med "kritikk av kortsynte politikere" :

"Kortsiktig tenkning preger hele det norske samfunnet, inkludert politikerne, mener Eivind Reiten."

Men tydelegvis ikkje heile samfunnet:

" Vi bør utfordre politikerne til å være enda mer opptatt av de lange linjene. Samtidig bør vi si til oss selv som industriledere at vi bør bli flinkere til å forklare hvorfor langsiktighet er så viktig."

Læremeister Reiten har jo som kjent ei fortid som politikar på høgt nivå. Eg veit ikkje kva langtidsplanleggjing han dreiv då. Men ein kjenning av meg siterer han slik i ein uttale om olje- og gassutvinninga:

"Jeg ville ikke kunne forsvare et så høyt utvinningstempo dersom jeg ikke var hellig overbevist om at vi vil finne nye og bedre energikilder i framtida".

(Atterhald: Eg har ikkje funne dette på trykk sjølv. Om nokon veit om det er å finne, ville eg vere takksam om de gav meg eit vink!)

Dette kallar eg langtidsplanlegging. Eller kanskje å gjere opp rekning utan vert.

Når marknaden fungerer etter storkarane sin hug er bodskapen "inga innblanding". Når det skurrar er politikarane greie å ha. Måten sjølve marknaden fungerer på er vel det største hinderet for Reiten sine 15 og 20-årsplanar.

Samstundes vil jo politikarane også gjerne tru at dei er avgjerande for den økonomiske utviklinga.

Men i forhold til oljefatet vert dei som marionettar å rekne.

Kva er problemet?

Kva er Kina sine største problem? (..eller utfordringar som det heiter i dag..) Svaret kjem sjølvsagt an på kven du spør. I ein kronikk i Aftenposten seier Arne Jon Isachsen at "..skal Kinas overgang fra planøkonomi til effektiv markedsøkonomi lykkes, må det private forbruk opp.." Han uroar seg over at dette ikkje skjer.

"Be careful what you wish for" seier eg. Kva skjer når ei uimotståeleg kraft møter fast fjell? I dette tilfellet Kina sitt ønskje om vekst og dei akk så avgrensa oljeressursane. Du kan lese om dette på The Oil Drum. Det siste året har det vore bensinrasjonering i landet. Sjølvsagt eit sterkt inngrep i privat etterspurnad og handlefridom. Får kineserarane kjøpekraft og opne kranar, vil den kinesiske bilbomba verkeleg gjere veg i vellinga!

I deler av USA har det vore kaldare enn normalt siste tida. Det har ført prisen på naturgass til rekordnivå, kring 15 $/million BTU (BTU=British Thermal Units, 1 BTU=varmen som trengs for å varme opp 1 pund vatn ei grad fahrenheit, så langt frå SI-einingar du kan kome! På "norsk" 1055 joule/0,25 kcal/0,0003 kwh).

Gassrekninga som no kjem, kan vere det som stikk hol på bustad-bobla, og kan starte ein større økonomisk nedtur. Gassen i USA er så dyr at industri som brukar mykje av han, er i ferd med å gå dukken. Spesielt gjeld dette amerikansk kunstgjødselindustri, som det no er lite att av. Som kjent er USA "på potta" når det gjeld handelsbalanse, privat og offentleg gjeld. Eitt av produkta dei eksporterer i stor stil til Kina er soyamjøl. Dette vert brukt i foret til kinesiske husdyr, med auka velstand følgjer auka kjøtkonsum. Dyrare kunstgjødsel (laga av naturgass) er såleis dårleg nytt både for amerikanaren og kinesaren.

I gjennomsnitt er 40% av proteinet i kroppane til verdas folk oppbygd ved hjelp av kunstgjødsel. Høge gassprisar vil såleis måtte slå inn i matvareprisane kring heile verda.

Men sjølvsagt, for Ola Nordmann er jo dette som søt musikk. No når oljen sviktar er gassen framtida.
Eit steg på vegen mot fornybar og berekraftig energiforsyning, eller ei håplaus retning lenger inn i den einvegskøyrte og avsmalnande hydrokarbonvegen? Helst det siste.